ساعت صفر آغاز جنگ جدید در سوریه؛ دو سناریوی محتمل

پس از آزادسازی مناطق جنوبی سوریه در استان‌های درعا و قنیطره در تیرماه سال گذشته، سپس توافقات میان ترکیه و روسیه بر سر حفظ آتش بس در ادلب روند تحولات جنگ در این کشور سیری نزولی یافت. با این حال طی روز‌های اخیر تحولات میدانی در حال گذران تغییراتی است که میتوان از آن‌ها نشانه‌های آغاز درگیری‌های مهمی را ردگیری کرد. در مهمترین رویداد نیرو‌های ارتش ترکیه روز گذشته با عبور از مرز و ورود به خاک سوریه مواضع پیشین خود در استان ادلب را تقویت کرده اند. با درنظر گرفتن این موضوع و توجه به تحولات دیگری که به صورت همزمان در حال روی دادن است می‌توان دو سناریو را در مورد آغاز درگیری‌های جدید در سوریه محتمل دانست.

ساعت صفر آغاز عملیات ادلب

ادلب در حال حاضر بزرگترین پایگاه تروریست‌ها و مخالفان مسلح دولت سوریه است. این منطقه، اما در حال حاضر طی توافقات میان ترکیه و روسیه مشمول گزینه کاهش تنش می‌باشد. با این حال قدرت گرفتن هیئت تحریرالشام (جبهه النصره سابق) و تسلط آن بر بخش زیادی از ادلب که به شکست آتش بس مورد توافق انجامید موجب بی اعتبار شدن توافقات مسکو- آنکارا در مورد ادلب گردیده است. در این شرایط دولت سوریه که از ابتدا نیز خواستار تصمیم قاطع برای آزادسازی ادلب بود و نسبت به طرح‌های آنکارا و غرب در مورد پیشبرد آتش بس برای ادلب به دیده تردید و نگرانی می‌نگریست تسلط تروریست‌های القاعده (النصره) برادلب را فرصتی مغتنم برای خاتمه دادن به غائله تروریست‌ها در خاک این کشور برشمرده است لذا مقامات سوری از آغاز غیرقابل اجتناب عملیات سخن می‌گویند.

در همین رابطه «فیصل المقداد» معاون وزیر خارجه سوریه اخیراً در گفتگویی تأکید کرده بود که ادلب جزئی جدایی‌ناپذیر از خاک سوریه محسوب می‌شود. وی همچنین گفته بود: «عملیات آزادسازی ادلب به زودی آغاز خواهد شد و این نیرو‌های مقاومت سوری خواهند بود که کنترل نهایی آن را برعهده خواهد گرفت».

از سوی دیگر «بشار اسد» رئیس‌جمهوری سوریه نیز در این خصوص گفته است: «آنچه که امروز از جار و جنجال‌های پیش از عملیات ادلب شاهد هستیم به این خاطر است که این عملیات برای آمریکایی‌ها و متحدانشان سرنوشت‌ساز است. واضح است که که پیروزی مقاومت موجب شکست توطئه‌های آمریکا و بازگشت ادلب به آغوش سوریه خطری برای طرح‌های این کشور در منطقه است». این در حالی است که گفته می‌شود یک موضوع مهم سفر مهم ماه فوریه رئیس جمهور سوریه به ایران اعلام حمایت تهران از آغاز پاکسازی ادلب از تروریست‌ها می‌باشد.

تحرکات نظامی نیز بر دامنه این گمانه زنی افزوده است. براساس گزارش اسپوتنیک، در ۱۲ آوریل ارتش سوریه تجهیزات نظامی را از ارتش روسیه دریافت کرده و در حال حاضر برای استفاده از این سلاح‌ها به منظور عملیات ادلب آموزش دیده است. به گفته این خبرگزاری سلاح‌های جدید بخشی از یک معامله اسلحه با روسیه است که شامل موشک‌های ارتقا یافته، همچنین سلاح‌های پیشرفته‌ای برای مقابله با حملات هواپیما‌های بدون سرنشین که توسط شورشیان جهادی از استان‌های حما و ادلب اجرا می‌شود، میباشد.

علاوه بر این، گزارش‌هایی نیز وجود دارد که خبر از ارسال هواپیما‌های بدون سرنشین پیشرفته به تروریست‌ها در ادلب از مرز ترکیه می‌دهند.

این در حالی است که روز ۲۶ فروردین ارتش سوریه طی عملیاتی مواضع تروریست‌ها در شهر «التمانیه» در جنوب شرق استان ادلب را هدف قرار داد و جنگنده‌های نیروی هوایی روسیه نیز شنبه‌شب (۱۳ آوریل) مواضعی متعلق به گروه‌های تروریستی مسلح در ریف ادلب سوریه را هدف گرفتند.

از طرف دیگر حملات اخیر هوایی رژیم صهیوینستی به استان‌های همجوار با ادلب نیز گمانه‌های آغاز عملیات ادلب را بیشتر کرده است. با توجه به این که عملیات علیه ۱۴۶ هزار تروریست از ۶۰ کشور جهان در ادلب بسیار سخت و نیازمند حمایت‌های هوایی و موشکی و امکانات و تجهیزات لازم است از اینرو سوریه باید مقدمات لازم را برای اقدام نظامی در صورت به نتیجه نرسیدن رایزنی‌های سیاسی انجام دهد.

بهترین منطقه نیز از نظر نزدیکی به ادلب استان حماه و مناطق اطراف این استان مانند حلب و 'لاذقیه' است که لازم است تا تدارکات و امکانات لازم گردآوری تا در صورت آغاز عملیات بتوان پشتیبانی‌های لازم صورت گیرد و اقدام بسرعت و در کمترین زمان انجام شود.

موضوعی که از سوی ترکیه نیز به صورت تقویت مواضع نیرو‌های خود در مرز ادلب با واکنش روبه رو شده است. این رویداد‌ها منجر شده تا روز ۲۳ فروردین نجات رشدی، فرستاده سازمان ملل در امور انسانی در سوریه در کنفرانس خبری گفت: ما به شدت نسبت به گزارش‌هایی که طی روز‌های اخیر پیرامون ازسرگیری عملیات نظامی در ادلب دریافت کرده‌ایم، احساس نگرانی می‌کنیم. این عملیات به مهاجرت یا انتقال ساکنان در ادلب انجامیده است.

آغاز عملیات مشترک علیه جبهه النصره

سناریوی محتمل دیگری نیز قابل طرح است. طبیعتاً ترکیه به شدت با آغاز عملیات ادلب مخالف است و انجام چنین اقدامی می‌تواند موجب قطع همکاری‌های ترکیه در گفتگو‌های آستانه و سوچی شود. با این حال سفر اخیر اردوغان به مسکو و دیدار با پویتن که به طور بخشی از مذاکرات درمورد سوریه و ادلب بوده است می‌تواند بر دست یافتن به راهکاری برای تداوم همکاری‌ها و حفظ آتش بس از طریق سرکوب تروریست‌های تحریرالشام در ادلب متمرکز بوده باشد. همکاری‌های گذشته روسیه با ترکی‌ها در مورد انجام دو عملیات در مناطق شمالی سوریه و همچنین آگاهی ترکیه از مشروعیت درخواست دمشق برای برخورد با تروریست‌های مورد شناسایی از سوی سازمان ملل میتواند از دلایل نرمش ترکیه برای سرکوب تروریست‌ها باشد.

در این زمینه نیز می‌توان به سخنان الکساندر لاورنتیف نماینده رئیس جمهور روسیه در امور سوریه اشاره کرد که ۲۰ فرودین درباره مسأله ادلب گفت: «احتمال انجام یک عملیات زمینی علیه تروریست‌ها در ولایت ادلب سوریه همچنان وجود دارد، اما این اقدام به سود هیچ طرفی نخواهد بود، چراکه می‌توان این مسأله را با راه‌های مسالمت آمیز حل و فصل کرد. با این وجود نمی‌توان با تروریست‌ها درباره آتش‌بس به توافقی دست یافت». از سوی دیگر عملیات هوایی ارتش سوریه علیه مواضع جبهه النصره را میتوان در این راستا ارزیابی کرد.